Spadek liczby wniosków Czyste Powietrze w 2025 roku – co się stało?

Jeśli chcesz dowiedzieć się co zmieniło się w programie w 2025 roku przeczytaj >> Nowe zasady programu Czyste Powietrze 2025 – więcej dotacji i prostsze reguły

Od momentu wznowienia naboru 31 marca 2025 r. do końca czerwca wpłynęło jedynie 11 160 wniosków o dofinansowanie w ramach programu „Czyste Powietrze”. To znaczący kontrast w porównaniu z analogicznym okresem 2024 roku, kiedy złożono ponad 78 tysięcy aplikacji. Oznacza to ponad siedmiokrotny spadek liczby wniosków Czyste Powietrze, który eksperci określają mianem bezprecedensowego.

Tak gwałtowny spadek w krótkim czasie budzi poważne obawy o przyszłość programu, którego celem jest masowa termomodernizacja budynków i likwidacja źródeł niskiej emisji. Mimo że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nie uznaje sytuacji za kryzys, Polski Alarm Smogowy mówi wprost o załamaniu systemu i zatrzymaniu postępów w walce ze smogiem.

Eksperci wskazują kilka głównych przyczyn, które przyczyniły się do załamania zainteresowania programem. Kluczowym problemem jest obowiązek wykonania audytu energetycznego przed złożeniem wniosku, co generuje dodatkowe koszty i wydłuża czas oczekiwania. Beneficjenci muszą liczyć się nawet z dwumiesięcznym terminem realizacji audytu, bez gwarancji uzyskania dotacji.

Kolejną barierą jest konieczność zaangażowania operatora wspierającego inwestycję, szczególnie przy wyższym poziomie dofinansowania. Utrudnia to szybkie zainicjowanie prac i zwiększa formalności. Dodatkowo, reforma wprowadzona na początku 2025 r. spowodowała czteromiesięczne zawieszenie programu, co zdaniem Polskiego Alarmu Smogowego przyczyniło się do utraty zaufania społecznego i przerwania ciągłości działań.

Skumulowany efekt tych zmian sprawił, że program, który miał być impulsem do powszechnej modernizacji energetycznej budynków, stał się źródłem frustracji dla wielu potencjalnych beneficjentów.

NFOŚiGW odpiera zarzuty o zapaści i podkreśla, że zmiany mają na celu poprawę jakości składanych dokumentów. Między 31 marca a 30 czerwca 2025 r. podpisano ponad 2,2 tysiąca umów o łącznej wartości 100 mln zł. Z 30 tysięcy złożonych wniosków 14 tysięcy uznano za kompletne, co według Funduszu świadczy o skuteczności nowego systemu.

Wiceszef Funduszu, Robert Gajda, zaznacza, że „nie liczy się statystyka, tylko jakość”, i celem jest unikanie sytuacji, w których beneficjenci musieliby zwracać środki z powodu błędów formalnych. Podkreśla także, że obecna procedura pozwala na szybsze zawieranie umów oraz lepsze przygotowanie projektów.

NFOŚiGW powołał również zespół, który zajmuje się wsparciem osób poszkodowanych przez nierzetelnych wykonawców. Dotąd zgłoszono około 270 przypadków podejrzeń nieuczciwych praktyk, które trafiły do prokuratury i policji. Dodatkowo Fundusz pracuje nad rozwiązaniami problemów związanych z niekwalifikowanym podatkiem VAT i zawyżonymi kosztami inwestycji.

Polski Alarm Smogowy alarmuje, że obecna sytuacja może doprowadzić do trwałego zatrzymania programu Czyste Powietrze. Organizacja wskazuje na zbyt skomplikowane procedury, brak przejrzystości oraz biurokratyczne bariery jako główne powody zniechęcenia wśród potencjalnych beneficjentów.

Wśród najważniejszych postulatów PAS znajdują się:

• uproszczenie procedur aplikacyjnych,

• przyspieszenie obsługi wniosków,

• wprowadzenie bonów na audyt energetyczny, dostępnych niezależnie od udziału w programie,

• odbudowa zaufania społecznego poprzez stabilność zasad i czytelność komunikacji.

Zdaniem Andrzeja Guły, lidera PAS, brak szybkich i konkretnych reform doprowadzi do tego, że rok 2025 zostanie zapamiętany jako moment faktycznego zatrzymania „Czystego Powietrza”. Organizacja apeluje o natychmiastowe działania naprawcze, by program mógł nadal pełnić swoją kluczową rolę w poprawie jakości powietrza i efektywności energetycznej budynków w Polsce.

Reforma programu „Czyste Powietrze” miała na celu zwiększenie transparentności i efektywności, jednak pierwsze miesiące po jej wdrożeniu przyniosły niepokojące skutki. Znaczący spadek liczby wniosków Czyste Powietrze pokazuje, że nowe procedury i wymogi mogą zniechęcać beneficjentów zamiast ich wspierać. Choć NFOŚiGW podkreśla poprawę jakości obsługi i dokumentacji, eksperci i organizacje społeczne apelują o uproszczenie zasad i odbudowę zaufania. Przyszłość programu zależy dziś od szybkości i skuteczności reakcji instytucji odpowiedzialnych za jego realizację.