Czyste Powietrze - niepewna przyszłość programu i ograniczony dostęp

Zbliża się termin odwieszenia programu, który rocznie wypłaca miliardy złotych, lecz nadal nie ogłoszono jego ostatecznych zasad. Pomimo zapowiedzi, brakuje szczegółowych wytycznych zarówno dla przyszłych beneficjentów, jak i dla gmin. W ocenie Polskiego Alarmu Smogowego obywatele planujący termomodernizację powinni otrzymać konkretne informacje, które pozwolą im podjąć świadome decyzje finansowe. Aktualnie jednak dostępne są jedynie ogólnikowe komunikaty prasowe, co utrudnia przygotowanie się do zmian.

Po wznowieniu programu osoby o niskich dochodach, zamieszkujące budynki o zapotrzebowaniu energetycznym poniżej 140 kWh/m2/rok, mogą nie otrzymać najwyższego, 100-procentowego dofinansowania. Przykładem są seniorzy o łącznym miesięcznym dochodzie 2200 zł, zamieszkujący słabo ocieplony dom i ponoszący wysokie koszty ogrzewania – węgla (ok. 8000 zł rocznie) lub gazu (ok. 10 000 zł rocznie). W nowej formule programu nie będą mogli liczyć na pełne wsparcie, co może wykluczyć ich z możliwości skorzystania z dotacji. Osoby o niskich dochodach często nie mają środków na wkład własny, co sprawia, że nawet niższy poziom dofinansowania staje się dla nich niedostępny.

Kwestia finansowania programu pozostaje nierozstrzygnięta. Do 31 marca, czyli do wznowienia naboru, nie będzie wiadomo, czy uda się zapewnić finansowanie w wysokości 10 mld zł z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Środki te są kluczowe dla dalszego funkcjonowania "Czystego Powietrza". Dane NFOŚiGW na koniec lutego 2025 r. wskazują, że podpisano już umowy na kwotę 29,4 mld zł, z czego wypłacono 14,8 mld zł. Wciąż pozostaje do uregulowania 14,6 mld zł wobec beneficjentów oraz firm realizujących inwestycje.

W nowej edycji programu planowane jest wprowadzenie operatorów – podmiotów wspierających beneficjentów w realizacji inwestycji. Mają nimi być gminy oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Jednak wciąż nie opracowano mechanizmów zapobiegających nieuczciwym praktykom, które w poprzednich edycjach programu prowadziły do zawyżania kosztów, niskiej jakości usług czy montażu nieodpowiednich urządzeń grzewczych.

Na trzy tygodnie przed planowanym odwieszeniem programu "Czyste Powietrze" nadal brakuje kluczowych decyzji. Niepewność dotycząca warunków dofinansowania oraz źródeł finansowania budzi obawy zarówno wśród beneficjentów, jak i organizacji zajmujących się ochroną powietrza.