Usuwanie odpadów niebezpiecznych - co wyszło podczas kontroli NIK

NIK przeprowadziła kontrolę w 2022 roku w 10 urzędach miast i gmin, pięciu nadleśnictwach oraz w NFOŚiGW. Zasięgnięto też informacji w 11 niekontrolowanych gminach, w których również zlokalizowano dzikie wysypiska odpadów niebezpiecznych. Kontrolą objęto lata 2019 – 2022 (do 29 lipca). Na terenie skontrolowanych jednostek ujawniono w badanym okresie łącznie 58 miejsc nielegalnego deponowania odpadów niebezpiecznych.

Wśród przyczyn, dla których odpady niebezpieczne pozostają nieusunięte, są problemy ze wskazaniem legalnego ich posiadacza. Jednak główną barierą usunięcia porzuconych na terenie gmin odpadów niebezpiecznych były problemy ze sfinansowaniem tych zadań. 

NFOŚiGW wdrożył wprawdzie programy finansowego wsparcia, ale ustanowione w nich zasady nie gwarantowały uzyskania pełnego finansowania kosztów usunięcia porzuconych odpadów niebezpiecznych. Od 18 grudnia 2020 r. Fundusz nie ogłaszał naborów wniosków o dofinansowanie usuwania porzuconych odpadów, gdyż czeka na rekomendacje Ministra Klimatu i Środowiska w zakresie uwarunkowań dla dalszego finansowania.

W związku z wynikami kontroli Izba zwróciła się do Ministra Klimatu i Środowiska o wypracowanie rozwiązań finansowych, prawnych i organizacyjnych, które poprawią taki stan rzeczy.  Rozwiązania te powinny uwzględniać:

• stworzenie systemu inwentaryzacji nielegalnie deponowanych odpadów niebezpiecznych wraz z ich kwalifikacją pod kątem pilności usunięcia ze względu na stopień zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska,

• stworzenie systemu nadzoru nad prawidłowością usunięcia nielegalnie deponowanych odpadów niebezpiecznych przez ich posiadacza,

• wyznaczenie strategicznego podmiotu odpowiedzialnego za wszystkie działania niezbędne do skutecznego usunięcia nielegalnie zdeponowanych odpadów niebezpiecznych,

• wyposażenie tegoż podmiotu w instrumenty prawne i środki finansowe konieczne do niezwłocznego usunięcia tych odpadów.