Powódź w Polsce – jak budować odporność kraju na skutki żywiołu?
Powódź w Polsce coraz częściej stanowi wyzwanie dla mieszkańców, samorządów i instytucji publicznych. Najnowszy raport Polskiej Akademii Nauk pokazuje, że całkowite wyeliminowanie ryzyka powodzi jest niemożliwe, ale kraj może znacząco zwiększyć swoją odporność na skutki żywiołu. Eksperci apelują o zmianę podejścia – zamiast „walki z rzeką”, potrzebne jest „życie z rzeką”, czyli mądre planowanie, nowoczesna infrastruktura i edukacja społeczeństwa.
Powódź jako stały element krajobrazu
Eksperci PAN podkreślają, że ze względu na położenie geograficzne i stopień urbanizacji, Polska zawsze będzie narażona na powodzie. Celem państwa nie może być ich całkowite wyeliminowanie, lecz ograniczanie skutków poprzez planowanie przestrzenne, edukację, nowoczesną infrastrukturę i odbudowę naturalnych zdolności retencyjnych rzek. Według raportu, w strefach zagrożonych powodziami mieszka blisko 4 mln osób, a te zjawiska odpowiadają za ponad 40% strat powodowanych przez klęski żywiołowe w kraju.
Nauka w służbie bezpieczeństwa
Raport powstał przy współpracy hydrotechników, ekologów, inżynierów środowiska i ekspertów zarządzania kryzysowego. Polska Akademia Nauk zwraca uwagę, że dokument stanowi przykład praktycznego wykorzystania wiedzy naukowej w polityce bezpieczeństwa. Współpraca z Wodami Polskimi pozwoliła na bezpośredni kontakt środowiska naukowego z administracją, co ma zwiększyć skuteczność wdrażania rekomendacji w praktyce.
Strategia bez polityki
Zespół PAN rekomenduje utworzenie apolitycznej, długofalowej strategii zarządzania ryzykiem powodziowym, opartej na stabilnym finansowaniu i współpracy resortów. Według ekspertów ochrona przed powodzią to nie tylko wały i zbiorniki, lecz także edukacja, komunikacja, planowanie przestrzenne i system ubezpieczeń. Sugerują również stworzenie krajowego rejestru szkód powodziowych – narzędzia niezbędnego do oceny skuteczności działań prewencyjnych.
Od „walki z rzeką” do „życia z rzeką”
Raport PAN akcentuje konieczność połączenia twardych inwestycji hydrotechnicznych z rozwiązaniami bliskimi naturze: renaturyzacją rzek, odtwarzaniem mokradeł i rozwijaniem zielono-niebieskiej infrastruktury. Kluczowe jest także wzmocnienie lokalnych systemów ostrzegania i edukacji mieszkańców. Eksperci podkreślają, że każda złotówka wydana na prewencję oszczędza wielokrotność tej kwoty w kosztach odbudowy.
Rekomendacje na przyszłość
Wśród najważniejszych działań wskazano modernizację zapór i mostów, rozbudowę mobilnych systemów ochrony, tworzenie przestrzeni dla rzek oraz edukację samorządów i społeczeństwa. PAN zwraca uwagę, że skuteczna ochrona przed powodzią wymaga zintegrowanego systemu zarządzania informacją i włączenia wiedzy naukowej w proces decyzyjny państwa.
Polska musi nauczyć się żyć z powodzią – nie walczyć z nią. To wniosek, który ma wyznaczać kierunek polityki wodnej w najbliższych dekadach.
https://www.gov.pl/web/wody-polskie
