Krytyka planów utrzymania wód – naukowcy ostrzegają przed skutkami

W styczniu trwały ogólnopolskie konsultacje społeczne projektów Planów utrzymania wód (PUW), przygotowanych przez Wody Polskie na lata 2024–2030. Dokumenty te regulują m.in. wykaszanie roślinności, usuwanie drzew wzdłuż rzek, udrażnianie koryt i konserwację infrastruktury wodnej. Mają one na celu eliminację zagrożeń dla swobodnego przepływu wód zgodnie z zapisami ustawy Prawo wodne. Wody Polskie dementowały informacje o tym, że PUW zakładają prostowanie rzek. Jednak czy pozostałe działania rzeczywiście odpowiadają rzeczywistym potrzebom rzek?

Zdaniem ekspertów, planowane działania mogą nasilić skutki suszy i zmniejszyć zdolność ekosystemów do zatrzymywania wody. Państwowa Rada Ochrony Przyrody oraz Komitet ds. Kryzysu Klimatycznego PAN wprost rekomendują rezygnację z obecnej strategii i stworzenie nowych planów, uwzględniających zmiany klimatu.

Środowiska naukowe podnoszą, że obowiązujące przepisy skupiają się na szybkim odpływie wody do rzek i morza, zamiast na jej retencję w ekosystemie. Zmiany klimatyczne wymagają, by woda była zatrzymywana w dolinach rzecznych, torfowiskach i mokradłach. Retencja wody jest niezwykle istotnym działaniem, które powinno być priorytetowe. Tymczasem plany Wód Polskich koncentrują się na udrażnianiu koryt i usprawnianiu przepływu.

Naukowcy wskazują także, że obecne podejście nie jest zgodne z międzynarodowymi zobowiązaniami Polski dotyczącymi ochrony bioróżnorodności i renaturyzacji rzek. Ich zdaniem konieczna jest zmiana filozofii zarządzania wodami na taką, która uwzględnia ekosystemowe funkcje rzek.

Komitet ds. Kryzysu Klimatycznego PAN w swoim stanowisku podkreśla, że przyspieszony odpływ wód nie tylko zwiększa ryzyko suszy, ale także może potęgować skutki gwałtownych powodzi, przesuwając zagrożenie w dół rzeki.

Eksperci podkreślają, że krytyka planów utrzymania wód wynika również z licznych niedociągnięć w procesie konsultacji społecznych. W dokumentach zabrakło precyzyjnych informacji o lokalizacjach planowanych działań, co utrudniło ocenę ich skutków. Ponadto wiele analiz kosztów i korzyści zostało oznaczonych jako „niemożliwe do oszacowania”, co budzi wątpliwości co do rzetelności planów.

Wody Polskie utrzymują, że działają zgodnie z obowiązującymi przepisami i najlepszymi praktykami, a ochrona przyrody została uwzględniona w planach. Jednak wobec rosnącej krytyki ze strony naukowców i organizacji ekologicznych dalsze losy strategii pozostają niepewne.

Państwowa Rada Ochrony Przyrody i eksperci PAN postulują opracowanie nowych planów, które będą zgodne z aktualnymi wyzwaniami klimatycznymi i międzynarodowymi standardami ochrony ekosystemów wodnych.