Porady ekspertów - Ochrona wody i gleby

Odszkodowanie za grunt zabrany przez rzekę przysługuje właścicielom nieruchomości tylko w określonych sytuacjach. Ustawa Prawo wodne oraz Kodeks cywilny wskazują, kiedy utrata części działki w wyniku powodzi, podmycia gruntu czy trwałego zajęcia terenu przez wodę daje podstawy do roszczeń wobec Skarbu Państwa lub innego właściciela wód. Wyjaśniamy, jakie warunki trzeba spełnić, aby skutecznie ubiegać się o rekompensatę.

Ustawa Prawo wodne w skrócie określa zasady gospodarowania wodami, korzystania z zasobów wodnych oraz zarządzania nimi w Polsce. Przedstawiamy zakres jej zastosowania oraz wskazujemy sytuacje, w których przepisy ustawy nie mają zastosowania.

Strategia odporności wodnej to inicjatywa Unii Europejskiej, której celem jest lepsza ochrona zasobów wodnych i przygotowanie Europy na skutki zmian klimatu. Dokument przedstawiony w czerwcu 2025 r. wyznacza działania w obszarze gospodarowania wodą, ograniczania zanieczyszczeń i ponownego wykorzystania zasobów. W założeniu ma doprowadzić do tego, by Europa była odporna na niedobory wody do 2050 roku.

Dyrektywa Rady z 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych zobowiązała Polskę do dostosowania gospodarki wodno-ściekowej do wymogów UE. W odpowiedzi wdrożono Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK), który zapoczątkował szereg zmian ukierunkowanych na poprawę jakości wód w Polsce.

Nowe przepisy UE dotyczące ścieków komunalnych, przyjęte w dyrektywie 2024/3019, wprowadzają szereg obowiązków dla państw członkowskich. Polska musi dostosować krajowe regulacje do nowych wymogów w zakresie oczyszczania, zbierania i monitorowania ścieków. Dyrektywa zobowiązała Polskę do wprowadzenia zmian w ustawach: Prawo wodne, o utrzymaniu czystości i porządk[;     gminach oraz o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Zmiany obejmują również producentów, neutralność energetyczną oraz nowe standardy oczyszczania.

Remediacja to proces oczyszczania i przywracania gleby, ziemi oraz wód gruntowych do pierwotnego stanu, usuwając lub redukując zanieczyszczenia powstałe na skutek działalności człowieka. Przepisy dotyczące tego procesu znajdują się w ustawie Prawo ochrony środowiska. Jakie obowiązki ciążą na przedsiębiorcach według ustawy?

Projekt ustawy o nadaniu Odrze osobowości prawnej to odpowiedź na pogarszający się stan jej wód i nieskuteczność dotychczasowych działań ochronnych. Zgodnie z założeniami, rzeka zyska status podmiotu prawa, co umożliwi jej reprezentację i egzekwowanie przysługujących jej praw – m.in. do swobodnego przepływu, regeneracji zasobów czy ochrony przed ingerencją człowieka.

Zalane drogi to problem który pojawia się już praktycznie o każdej porze roku w wielu gminach i miastach, zwłaszcza w wyniku intensywnych opadów deszczu oraz roztopów. Wyjaśniamy, kto ponosi odpowiedzialność za odpływ wód opadowych i roztopowych – zarówno z posesji, jak i z pasa drogowego. Kto za te kwestie odpowiada zarówno w aspekcie środowiskowym, jak i drogowym?

Od wyznaczenia kąpieliska i zgłoszenia go do Wód Polskich i Sanepidu, przez badania jakości wody, aż po obowiązek informowania mieszkańców i turystów – każde kąpielisko musi spełnić szereg wymagań określonych w przepisach prawa. Wyjaśniamy, jakie są etapy postępowania, terminy zgłoszeń i konsekwencje zaniedbań – zarówno dla kąpielisk stałych, jak i miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli.

Likwidacja stawu może wiązać się z koniecznością uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, w zależności od rodzaju i zakresu planowanych działań. Czy likwidacja stawu będzie się zaliczała do takich przedsięwzięć? Jakich jeszcze formalności trzeba dopełnić.