Odpowiedzialność państwa za smog - zadośćuczynienie ze zanieczyszczone powietrze
Sąd Najwyższy oddalił skargę nadzwyczajną wniesioną przez Prokuratora Generalnego w sprawie dotyczącej odpowiedzialności państwa za smog i zanieczyszczenie powietrza w Rybniku. Decyzja ta potwierdza prawomocność wcześniejszego orzeczenia przyznającego mieszkańcowi miasta zadośćuczynienie za naruszenie jego dóbr osobistych.
Historia walki o czyste powietrze
W 2015 roku mieszkaniec Rybnika pozwał Skarb Państwa, domagając się 50 tys. zł zadośćuczynienia za naruszenie swoich dóbr osobistych w związku z zanieczyszczeniem powietrza. Argumentował, że wysokie stężenie pyłów zawieszonych ograniczało jego codzienne funkcjonowanie – uniemożliwiało wietrzenie mieszkania, spacery czy aktywność na świeżym powietrzu. Po stronie powoda opowiedział się Rzecznik Praw Obywatelskich, wskazując, że możliwość korzystania z nieskażonego środowiska jest dobrem osobistym.
Początkowo Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo, jednak po apelacji sprawa trafiła do Sądu Okręgowego w Gliwicach. W sprawie na pytanie prawne odpowiadał również Sąd Najwyższy. W maju 2021 r. SN orzekł, że prawo do życia w czystym środowisku nie jest dobrem osobistym w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Mimo to, Sąd Okręgowy uznał, że w tej sprawie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, takich jak zdrowie, wolność i nietykalność mieszkania, i przyznał mu 30 tys. zł zadośćuczynienia.
10-letnia batalia prawna zakończona
Prokurator Generalny wniósł skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego, kwestionując orzeczenie sądu drugiej instancji. Argumentował, że sąd w sprawie oparł się na subiektywnych odczuciach powoda, który nie wykazał, aby doszło do realnego naruszenia jego zindywidualizowanych dóbr osobistych. Rzecznik Praw Obywatelskich sprzeciwił się tej skardze, argumentując, że Skarb Państwa nie jest podmiotem konstytucyjnych wolności i praw człowieka, a skarga nadzwyczajna powinna służyć ich ochronie. W odpowiedzi RPO wniósł o jej odrzucenie lub oddalenie oraz zasugerował, by SN rozstrzygnął, czy w interesie Skarbu Państwa możliwe jest stosowanie tego nadzwyczajnego środka prawnego.
Sąd Najwyższy, rozpatrując sprawę 21 stycznia 2025 r. (sygn. akt II NSNc 247/23), podtrzymał wcześniejsze orzeczenie i oddalił skargę Prokuratora Generalnego.
Decyzja ta potwierdza, że w polskim porządku prawnym możliwe jest dochodzenie roszczeń od państwa w związku z niewystarczającą ochroną środowiska. Odpowiedzialność państwa za smog może mieć istotne konsekwencje dla przyszłych postępowań sądowych związanych z jakością powietrza w Polsce.
Teraz o takich newsach możesz dowiadywać się jako pierwszy! Jak? Pobierz darmową aplikację „Twój asystent” i od dziś bądź zawsze na bieżąco! Więcej dowiesz się tutaj >> https://twojasystent.pl
bip.brpo.gov.pl
