Nowy Polski Ład w ochronie środowiska

Istniejący już rządowy program Czyste Powietrze ma zostać usprawniony. Pierwszym etapem są zmiany, które mają uprościć proces wypełniania i składania wniosku, obniżony został również próg dochodowy uprawniający do dofinansowania, a także skrócono terminy oczekiwania na decyzję. Podstawowe zmiany to:

• krótszy czas rozpatrywania wniosków (zamiast 90 dni tylko 30). Do tego, dotacje mają być przekazane maksymalnie po 30 dniach od dostarczenia faktur.

• zrezygnowano z konieczności podawania we wniosku informacji technicznych, zrezygnowano również z konieczności zbierania dokumentów dot. wysokości dochodów, wystarczy złożenie jedynie oświadczeń (z wyjątkiem osób starających się o podwyższony poziom dofinansowania)

• Od 1 stycznia 2022 r. zostaną wycofane dotacje na kotły węglowe, a to źródło ciepła będzie dofinansowanie jedynie jeśli montaż został dokonany do 31 grudnia 2021 roku. 

• Zintegrowane programu Czyste Powietrze z programem Mój Prąd. Można dodatkowo uzyskać dotację do 5 tys. zł na montaż instalacji fotowoltaicznej, bez konieczności składania dwóch osobnych wniosków.

• Uwzględniane zostanę te inwestycje, których realizacja zaczęła się maksymalnie do 6 miesięcy przed złożeniem wniosku, przy czym data nie może być wcześniejsza niż 15.05.2020.

• możliwość otrzymania dofinansowania na termomodernizację w przypadku osób, które mają już wymienione źródło ciepła na nisko/zeroemisyjne (do 10 tys. zł, a w przypadku osób uprawnionych do zwiększonego poziomu dofinansowania – do 15 tys. zł na ocieplenie budynku oraz wymianą stolarki okiennej i drzwiowej).

• W ramach zmodernizowanego programu, wprowadzono zadania dla gmin:

- wydawanie zaświadczeń potwierdzających prawo do zwiększonego dofinansowania,

- pomoc w złożeniu wniosku o dofinansowanie,

- możliwość udzielania pożyczek osobom uprawnionym do zwiększonego dofinansowania,

- możliwość łączenia dotacji z programów gminnych z dotacją w programie Czyste Powietrze.

• beneficjenci będą mogli korzystać z dotacji na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego. Kredyt Czyste Powietrze jest w tym momencie dostępny w Banku Ochrony Środowiska i Alior Banku.

Susza to jedno z największych wyzwań klimatycznych naszych czasów. Przeciwdziałanie jej skutkom to zadanie Wód Polskich, organów administracji rządowej oraz organów administracji samorządowej. Na poziomie krajowym opracowano już plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS) który określa, w jaki sposób w najbliższych latach podejmowane będą działania dotyczące zarządzania zasobami wodnymi, zarządzania kryzysowego i szacowania strat spowodowanych suszą. Celem jest ograniczenie jej skutków, przez optymalne działania, zarówno techniczne – w tym inwestycyjne, jak i nietechniczne – np. poprzez edukację społeczną. Planuje się wprowadzenie m.in.:

• instytucji agregatora wniosków na poziomie samorządów

• zachęt systemowych i ułatwień w zakresie tworzenia stawów i cieków wodnych na terenach wiejskich

• programu ograniczeń zużycia wody

• programów edukacyjnych

Obecnie w Polsce na gazyfikację czeka jeszcze wiele gmin. Celem programu jest budowa niezależnych instalacji gazu typu LNG, które dostarczą paliwo do tych lokalizacji, do których nie dotarła jeszcze gazyfikacja sieciowa. Realizacja projektów będzie wymagać współpracy spółek państwowych, m.in. operatorów sieci, prywatnych przedsiębiorstw, Agencji Rozwoju Przemysłu i samorządów. Każdy zbiornik LNG będzie mógł zaopatrzyć 200 domów jednorodzinnych, czyli około 1000 mieszkańców lub urzędy, szpitale, szkoły, uzdrowiska czy firmy. Rozwiązanie będzie też wspierać walkę z zanieczyszczeniem powietrza i wykluczeniem energetycznym, a gaz dostarczany do zbiorników LNG może zostać wzbogacony zielonym wodorem.

Zasada funkcjonowania niezależnych stacji gazyfikacji LNG polega na regazyfikacji, czyli zamianie gazu ziemnego, dostarczonego w stanie płynnym (skroplonym) w gaz lżejszy od powietrza co wpływa na bezpieczeństwo jego użytkowania. Gaz po regazyfikacji zanim trafi do instalacji gazowej odbiorcy, jest nawadniany co sprawia że ma on charakterystyczny zapach, a stosowanie systemów detekcji sprawia, że użytkowanie gazu ziemnego jest bardzo wygodne i bezpieczne.

Kolejna przyszłoroczna edycja programu Mój Prąd ma umożliwić zastąpienie „wirtualnego magazynu energii”, jakim była dotychczas sieć elektroenergetyczna, magazynowaniem wytworzonej energii elektrycznej oraz ciepła i chłodu bezpośrednio u prosumenta. Program oprócz wspierania OZE ma również wspomagać rozwój elektromobilności poprzez dofinansowywanie zakupu i montażu punktów ładowania samochodów elektrycznych. Zakres programu zostanie rozszerzony o takie elementy jak: inteligentne systemy zarządzania energią w domu, punkty ładowania (ładowarki do samochodów elektrycznych), magazyny energii elektrycznej oraz magazyny ciepła i chłodu.

Nowa strategia ma objąć wsparcie wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni, dzięki czemu z zielonej energii elektrycznej będą mogli korzystać nie tylko mieszkańcy domów jednorodzinnych, ale również domów wielorodzinnych, mieszkańcy całych wsi i miast.

Priorytetem na tym polu jest wdrożenie nowych narzędzi zwalczania wysp ciepła w miastach, realizowane w ramach projektu Miasto z klimatem, polegające na likwidacji betonu i asfaltu, tam gdzie jest to możliwe, a także nasadzeniu drzew i krzewów oraz tworzeniu mikroparków, zielonych ścian i dachów. Zostanie również ustanowiony minimalny procentowy udział przestrzeni biologicznie czynnej w miastach (w tym także zielone dachy i trawniki z rzadko koszoną trawą).

W ramach programu Miasta z Klimatem Ministerstwo Klimatu i Środowiska przeprowadza analizy działań podejmowanych przez miasta, której celem jest zmierzenie efektów we wdrażaniu polityki ekologicznej i klimatycznej. W programie może wziąć udział każde miasto.

Miasta z najlepszymi wynikami oraz miasta wyróżniające się zostają zaproszone do współpracy w ramach specjalistycznego doradztwa strategicznego ze specjalistycznymi instytucjami. Wspólnie z miastami eksperci zrobią przegląd wybranych dokumentów strategicznych i planistycznych oraz wypracują zmodyfikowane lub nowe, ambitnych cele transformacji klimatyczno-środowiskowej. Celem wsparcia będzie także zbudowanie zdolności administracyjnej miasta i jego przygotowanie do finansowania kluczowych inwestycji w ramach nowej perspektywy finansowej UE, środków z Krajowego Planu Odbudowy oraz z programów priorytetowych NFOŚiGW.

Polska Strategia Wodorowa do roku 2030 z perspektywą do 2040 r przewiduje wdrożenie technologii wodorowych w energetyce oraz wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie. Strategia zakłada stworzenie warunków umożliwiających dopuszczenie do eksploatacji 500 wyprodukowanych w Polsce autobusów napędzanych wodorem w 2025 r. i rozpoczęcie eksploatacji 2000 autobusów wodorowych w 2030 r. Niezbędny będzie także rozwój sieci bazowej poprzez budowę 32 stacji tankowania wodoru. Kolejnymi celami jest wsparcie dekarbonizacji przemysłu, sprawna i bezpieczna dystrybucja wodoru, stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego oraz produkcja wodoru w nowych instalacjach. Rząd chce rozwinąć wykorzystanie mocy zainstalowanej w OZE dla potrzeb produkcji wodoru i paliw syntetycznych w oparciu o proces elektrolizy, w którym elektrolizery zamieniają energię w wodór.

Od strony prawnej promocję tego rodzaju pozyskiwania energii ma regulować Ustawa o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (tzw. ustawa offshore). Ustala ona podzielony na dwie fazy system wsparcia. W pierwszej fazie znalazła się lista projektów wraz z ich lokalizacją, które mają prawo do pokrycia tzw. ujemnego salda.

Rozpoczęła się już realizacja pierwszych projektów farm wiatrowych na morzu, które uruchomią m.in. PGE czy Orlen. PKN ORLEN, dysponując aktualnie jedną koncesją na Bałtyku o mocy do 1,2 GW, realizuje projekt Baltic Power w ramach farmy wiatrowej powstającej w partnerstwie z kanadyjską spółką. Obszar, na którym ma powstać farma wiatrowa w ramach projektu to ok. 131 km kw., zlokalizowany ok. 23 km na północ od linii brzegowej Bałtyku, na wysokości Choczewa i Łeby. Rozpoczęcie jej budowy planowane jest w 2023 r., a zakończenie w 2026 r.

Polska energetyka potrzebuje inwestycji, które zapewnia jej bezpieczeństwo energetyczne. Elektrownie, którymi dysponujemy, bliskie są wieku emerytalnego i ze względu na stan techniczny powinny być niebawem zamykane. Potrzebujemy alternatywy, którą jest energetyka jądrowa. Po wybraniu bezpiecznego i zaawansowanego technologicznie partnera (w tej chwili najbardziej zaawansowane są rozmowy z USA) rozpoczną się przygotowania do inwestycji w elektrownię jądrową. Z jednej strony podniesie ona naszą suwerenność energetyczną, zapewni nieemisyjną energię, przez co zbliży nas do neutralności klimatycznej, a z drugiej wygeneruje liczne miejsca pracy..

Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) to model rozwoju gospodarczego, w którym – przy zachowaniu warunku wydajności – spełnione są podstawowe założenia: wartość dodana surowców/zasobów, materiałów i produktów jest maksymalizowana lub ilość wytwarzanych odpadów jest minimalizowana, a powstające odpady są zagospodarowywane zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, inne sposoby odzysku, unieszkodliwienie).

Jednym z założeń GOZ jest wprowadzenie system rozszerzonej odpowiedzialności producenta, który będzie sprzyjał wytwarzaniu produktów i opakowań przyjaznego środowisku. Inne cele to: promocja ekoprojektowania, wspieranie innowacyjnych rozwiązań, zwiększanie poziomu odzysku odpadów, zapobieganie marnowaniu żywności, wykorzystanie biomasy.

Przewiduje się dodatkowe środki w ramach Funduszy niskoemisyjnego Transportu. Fundusz ten dofinansowuje projekty z różnych sektorów: producentów środków transportu, samorządy inwestujące w czysty transport publiczny, wytwórców biokomponentów, jak i podmioty chcące zakupić nowe pojazdy. Fundusz wspiera także promocję i edukację w zakresie wykorzystania paliw alternatywnych w transporcie.

Planowane jest wdrożenie dofinansowania do autobusów i samochodów elektrycznych i wodorowych oraz infrastruktury ładowania i tankowania oraz wsparcie dla rozwoju polskiego przemysłu samochodów elektrycznych.

Wiele obszarów naturalnych zasługują na najwyższą ochronę – taką może zagwarantować im status parku narodowego. W Polsce ostatni park narodowy powstał w 2001 r. Planowane są zmiany obowiązujących regulacji prawnych, aby łatwiej można było powiększyć istniejące parki narodowe i utworzyć ich więcej.