Wycinka drzew – przewodnik krok po kroku

Wycinka drzew i krzewów wymaga zezwolenia, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Na początku należy sprawdzić jaki gatunek drzewa przewidujemy usunąć. Wymóg uzyskania zgody na usunięcie drzewa, występuje tylko w konkretnych przypadkach i zależy od gatunku drzewa. Zasady dotyczące konieczności uzyskania zezwolenia na wycinkę, różnią się w zależności od gatunku i parametrów drzewa.

Jeśli nie uda ci się ustalić gatunku, zrobi to urzędnik po złożeniu przez ciebie wniosku o usunięcie drzewa.

Następnie należy zmierzyć drzewo lub krzew. Obwód pnia drzewa lub powierzchnia krzewu planowanego do wycinki, jaką zajmuje w skupisku, będą decydujące dla określenia, czy zachodzi potrzeba uzyskania zezwolenia na wycinkę. W przypadku większości gatunków o obwodzie mniejszym niż 50 cm nie jest wymagane zezwolenie na wycinkę.

Obwód pnia drzewa należy zmierzyć na wysokości 5 cm od ziemi.

Wymóg uzyskania zezwolenia na wycinkę wystąpi tylko wtedy, gdy drzewo, po zmierzeniu obwodu pnia, osiąga parametr obwodu dla tego gatunku.

Następnie należy zmierzyć jeszcze obwód jego pnia na wysokości 130 cm. Obwód zmierzony na tej wysokości wpisz do wniosku o zezwolenie na usunięcie drzewa.

Jeśli drzewo na wysokości 130 cm posiada kilka pni, należy zmierzyć obwód każdego z tych pni.

Uzyskania zezwolenia na wycinkę nie wymagają:

• drzewa, których obwód pnia na wysokości 5 cm od ziemi nie przekracza:
  • 80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego
  • 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego
  • 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew
• krzewy rosnące w skupisku, jeśli zajmują powierzchnię mniejszą niż 25 m²
• drzewa lub krzewy rosnące na działce będącej własnością osoby fizycznej usuwanych na cele niezwiązanie z prowadzeniem działalności gospodarczej. W tym przypadku dokonuje się zamiaru usunięcia drzewa albo krzewów.
• drzewa lub krzewy owocowe – chyba, że znajdują się one terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni. W takim przypadku potrzebne będzie zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu. Tereny zieleni to np.: parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe, cmentarze
• krzewy na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy krzewy te znajdują się w pasie drogowym drogi publicznej, na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni. Wtedy będziesz potrzebować zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu
• drzewa lub krzewy usuwane w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego
• drzewa lub krzewy należące do inwazyjnych gatunków obcych (IGO) stwarzających zagrożenie dla Unii lub IGO stwarzających zagrożenie dla Polski
• drzewa lub krzewy na plantacjach lub w lasach – w rozumieniu ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach
• drzewa lub krzewy z obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody nieobjętego ochroną krajobrazową
• drzewa lub krzewy złamane lub przewrócone
• drzewa lub krzewy związane z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych
• drzewa lub krzewy usuwane w ramach zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych parku narodowego lub rezerwatu przyrody, planu ochrony parku krajobrazowego, albo planu zadań ochronnych lub planu ochrony dla obszaru Natura 2000.
• drzewa i krzewy, których usunięcie wynika z nakazu organu, np.:

- starostwo albo urząd miasta na prawach powiatu nakazał usunięcie drzew lub krzewów z obszarów położonych między linią brzegu, a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, z wału przeciwpowodziowego i terenu w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału

- Urząd Transportu Kolejowego wydał zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów, które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych

- Urząd Lotnictwa Cywilnego wydał zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów stanowiących przeszkody lotnicze

- Usunięcie drzewa lub krzewu na podstawie decyzji wydanej w celu utrzymania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych (np. rowów, drenów,  rurociągów o średnicy poniżej 0,6 m, stacji pomp do nawodnień ciśnieniowych, ziemnych stawów rybnych, grobli na obszarach nawadnianych, systemów nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych). Taką decyzję właściciel otrzyma z urzędu wydającego pozwolenia wodnoprawne.

W przypadku krzewów potrzebne będzie określenie powierzchni zajmowanej przez krzewy. Dla krzewów rosnących na terenie prywatnych nieruchomości związanych z mieszkaniem, wymóg uzyskiwania zezwolenia na usunięcie krzewów dotyczy takich skupisk, których powierzchnia osiąga 25 m², natomiast w przypadku krzewów rosnących w terenach publicznych wymóg uzyskania zezwolenia istnieje zawsze, niezależnie od ich powierzchni.

Wniosek o usunięcie drzewa składa:

• właściciel lub współwłaściciele nieruchomości, na której rośnie drzewo lub krzew
• posiadacz nieruchomości (na przykład dzierżawca, najemca) jeśli ma zgodę właściciela nieruchomości
• właściciel urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej, jeżeli drzewa lub krzewy zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń.
• spółdzielnia mieszkaniowa
• wspólnota mieszkaniowa, w której nieruchomością wspólną zarządza zarząd
• zarządca nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa
• użytkownik wieczysty nieruchomości
• posiadacz nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, niebędący jednym z wymienionych wcześniej podmiotów.

Spółdzielnie mieszkaniowe lub zarządy wspólnoty mieszkaniowej, zanim złożą wniosek o usunięcia drzewa lub krzewu, muszą wykonać dodatkowe czynności:

• spółdzielnia mieszkaniowa - ma obowiązek poinformować o zamiarze złożenia wniosku członków spółdzielni, właścicieli budynków lub lokali niebędących członkami spółdzielni oraz osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali
• zarząd wspólnoty mieszkaniowej - ma obowiązek poinformowania członków wspólnoty, w sposób zwyczajowo przyjęty w danej wspólnocie, o zamiarze złożenia wniosku. Podmioty poinformowane powinny mieć co najmniej 30 dni na zgłaszanie uwag. Wniosek o zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu może być złożony w ciągu 12 miesięcy od upływu terminu na zgłaszanie uwag.

Do wniosku należy dołączyć:

• Oświadczenie o posiadanym tytule prawnym władania nieruchomością. Oświadczenie to dotyczy: właściciela, współwłaściciela, użytkownika wieczystego, najemcy, dzierżawcy, osoby posiadającej spółdzielcze prawo własności. Natomiast, jeśli wniosek składa właściciel urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej, to dołącza oświadczenie o posiadanym prawie własności do tych urządzeń. Oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
• Zgodę właściciela nieruchomości na usunięcie drzewa lub krzewu, jeśli wniosku nie składa właściciel tej nieruchomości (czyli np. najemca czy dzierżawca). Zgoda ta nie jest wymagana, jeżeli wniosek składa spółdzielnia mieszkaniowa, wspólnota mieszkaniowa (w której właściciele lokali powierzyli zarząd nieruchomością wspólną zarządowi – zgodnie z ustawą z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali), zarządca nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa, użytkownik wieczysty nieruchomości, czy też posiadacz nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.
• Jeżeli wniosek składa spółdzielnia mieszkaniowa lub wspólnota mieszkaniowa, to musi dołączyć do wniosku oświadczenie o udostępnieniu informacji o zamiarze złożenia przez spółdzielnię mieszkaniową lub wspólnotę mieszkaniową wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu.
• Jeśli nieruchomość jest współwłasnością, należy dołączyć do wniosku zgodę wszystkich współwłaścicieli.
• Rysunek lub mapę określającą usytuowanie drzewa lub krzewu w stosunku do granic nieruchomości i obiektów budowlanych istniejących lub budowanych na tej nieruchomości.
• Projekt planu nasadzeń zastępczych lub przesadzeń drzew lub krzewów – jeśli są planowane. Plan powinien być wykonany w formie rysunku, mapy lub projektu zagospodarowania działki lub terenu. Ponadto powinien on zawierać informacje o liczbie, gatunku lub odmianie drzew lub krzewów oraz miejscu i planowanym terminie ich nasadzenia lub przesadzenia.
• Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach albo postanowienie w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000, w przypadku realizacji przedsięwzięcia, dla którego wymagane jest ich uzyskanie. Jeżeli wymagana jest ponowna ocena oddziaływania na środowisko (albo została ona przeprowadzona na twój wniosek, jako realizującego przedsięwzięcie), to dołącz postanowienie uzgadniające. Wydaje je właściwa regionalna dyrekcja ochrony środowiska w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko. 
• Zezwolenie na odstępstwo od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków chronionych (jeżeli było wcześniej wydane), gdy usunięcie drzewa lub krzewu może naruszyć zakazy określone w ustawie o ochronie przyrody obowiązujące w stosunku do gatunków chronionych roślin, zwierząt lub grzybów.

Procedura wycinki drzew przez osoby fizyczne została uproszczona. W przypadku dokonywania zgłoszenia usunięcia drzew lub krzewów rosnących na działce będącej własnością osoby fizycznej, usuwanych na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej, organ przyjmujący zgłoszenie zamiaru usunięcia drzew lub krzewów rozpatruje je i kończy procedurę w terminie 60 dni od dnia jego złożenia przez właściciela nieruchomości. W tym czasie przeprowadza również oględziny drzewa oraz ewentualnie wydaje sprzeciw wobec jego usunięcia.

Jeśli w tym czasie (60 dni) urząd nie wyda decyzji (sprzeciwu wobec wycinku drzew/krzewów) – właściciel będzie mógł legalnie usunąć drzewo (tzw. milcząca zgoda).

Brak jest wymogu związanego z uiszczaniem opłaty skarbowej z tytułu uzyskania zezwolenia na usuwanie drzew i krzewów lub dokonywania zgłoszenia zamiaru usunięcia drzew lub krzewów.

Urząd ustali strony i zawiadomi je o wszczęciu postępowania.

Organ wydający zezwolenie, wszczyna postępowanie i zawiadamia o nim ustalone strony postępowania. Stronami postępowania są wszyscy, którzy mają interes prawny i faktyczny w sprawie: właściciel nieruchomości, wszyscy współwłaściciele nieruchomości, użytkownicy wieczyści nieruchomości, spadkobiercy, właściciele działek sąsiadujących.  Jeśli liczba stron postępowania o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu przekracza 20, to urząd zawiadomi je o swoich decyzjach i innych czynnościach przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania. Może to być ogłoszenie w lokalnej prasie, internecie, czy też w gablocie urzędu.

Po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia urząd uzna, że strony zostały poinformowane.

Podczas oględzin urzędnik sprawdzi, czy usunięcie drzewa lub krzewów może naruszyć zakazy obowiązujące wobec chronionych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów. Na przykład oceni, czy w wyniku usunięcia drzewa nie zostanie zniszczone siedlisko chronionych owadów, gniazdo ptaków, okaz chronionego porostu lub czy usuwana roślina nie jest objęta ochroną gatunkową na podstawie ustawy o ochronie przyrody.

Jeśli zostanie stwierdzone podejrzenie naruszenia ww. zakazów, to urząd ma obowiązek zawiesić postępowanie do czasu, uzyskania zezwolenia na odstępstwo od zakazów obowiązujących w stosunku do gatunków chronionych. Jeśli jednak, nie występują żadne przeszkody i usunięcie drzewa lub krzewu jest uzasadnione, urząd wyda decyzję zezwalającą na usunięcie drzewa lub krzewu.

Podczas oględzin, pracownik urzędu gminy wykona pomiary obwodu drzewa lub powierzchni krzewów.  W niektórych przypadkach wniosek może wymagać uzgodnienia z innymi instytucjami. W takiej sytuacji postępowanie może przedłużyć się nawet do 60 dni.

W zezwoleniu urząd określi m.in.: nazwę gatunku drzewa lub krzewu, które masz usunąć, obwód pnia drzewa oraz termin usunięcia. Urząd może nakazać w zezwoleniu przesadzenie drzewa lub krzewu lub nasadzenie nowego. Urząd może wskazać dodatkowo warunki techniczne sadzenia lub przesadzenia drzewa lub krzewu. W przypadku nakazu wykonania nasadzeń zastępczych, określa się miejsce nasadzeń, liczbę drzew lub wielkość powierzchni krzewów, które mają zostać nasadzone, minimalny obwód pni drzew na wysokości 100 cm lub minimalny wiek krzewów, gatunek lub odmianę drzew lub krzewów, termin wykonania nasadzeń czy termin złożenia informacji o wykonaniu nasadzeń.

Jeśli z analizy wniosku wynika, że drzewa lub krzewy nie powinny zostać usunięte lub przesadzone to urząd wyda decyzję odmowną.

Jeśli decyzja organu nie jest zgodna z żądaniem wnioskodawcy, można złożyć za pośrednictwem urzędu, w terminie 14 dni od jej odbioru, odwołanie od decyzji. Odwołanie rozpatrzy samorządowe kolegium odwoławcze.

Jeśli w postępowaniu zostanie stwierdzona konieczność naliczenia opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu, urząd określi w decyzji jej wysokość. Opłatę za usunięcie drzewa ustala się mnożąc liczbę centymetrów obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm i stawkę opłaty, zależną od gatunku drzewa oraz obwodu jego pnia na wysokości 130 cm.

W przypadku krzewów, opłatę za usunięcie krzewów ustala się mnożąc liczbę metrów kwadratowych powierzchni gruntu pokrytej usuwanymi krzewami i stawkę opłaty. Za wielkość powierzchni pokrytej krzewami przyjmuje się wielkość powierzchni rzutu poziomego krzewu. Opłata zależy od gatunku krzewu i od powierzchni krzewu lub krzewów rosnących w skupisku. 

Urząd odroczy termin zapłaty na 3 lata, jeśli zezwolenie nakazuje przesadzenie drzewa lub krzewu w inne miejsce lub wykonanie nasadzeń zastępczych. Należność z tytułu ustalonej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów podlega umorzeniu. Termin ten liczy się od dnia upływu wskazanego w zezwoleniu terminu na przesadzenie lub wykonanie nasadzeń zastępczych.

Opłata może zostać umorzona, jeżeli po upływie 3 lat przesadzone albo posadzone drzewa lub krzewy zachowały żywotność. Natomiast jeżeli przesadzone albo posadzone drzewa lub krzewy, albo część z nich nie zachowały żywotności z przyczyn zależnych od posiadacza nieruchomości, naliczona opłata jest przeliczana w sposób proporcjonalny do liczby drzew lub powierzchni krzewów, które nie zachowały żywotności.

Nie ustala się opłaty za usunięcie:

• drzewa lub krzewu, na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie
• drzew lub krzewów, które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych lub funkcjonowaniu urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej
• drzew lub krzewów, które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi
• drzew lub krzewów w związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych
• drzew, których obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm nie przekracza:

• • 120 cm – w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
  • 80 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew - dotyczy to tylko sytuacji, gdy drzewo usuwa się w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze zgodnego z przeznaczeniem terenu, które jest określone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

• krzewu lub krzewów rosnących w skupiskach, pokrywających grunt o powierzchni do 50 m2 - dotyczy to tylko sytuacji, gdy krzewy usuwa się w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze, zgodnego z przeznaczeniem terenu, które określone jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
• drzew lub krzewów w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew lub krzewów na terenach zieleni
• drzew lub krzewów, które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie – z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości
• topoli o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym powyżej 100 cm, nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków
• drzew lub krzewów, jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową lub ochrony siedlisk przyrodniczych
• drzew lub krzewów z grobli stawów rybnych
• drzew lub krzewów, jeżeli usunięcie jest związane z regulacją i utrzymaniem koryt cieków naturalnych, wykonywaniem i utrzymaniem urządzeń wodnych służących kształtowaniu zasobów wodnych oraz ochronie przeciwpowodziowej w zakresie niezbędnym do wykonania i utrzymania tych urządzeń
• drzew lub krzewów usuwanych z terenu poligonów lub placów ćwiczeń, służących obronności państwa.

Usunięcie drzewa lub krzewów bez wymaganego zezwolenia lub bez zgody posiadacza nieruchomości, skutkuje nałożeniem administracyjnej kary pieniężnej. Karę nakłada wójt, burmistrz albo prezydent miasta w formie decyzji.

Kara za usunięcie drzewa lub krzewu wynosi dwukrotność opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu. Jeśli usunięcie drzewa lub krzewów jest zwolnione z obowiązku uiszczenia opłaty, to urząd ustali karę pieniężną w wysokości takiej opłaty, która byłaby ponoszona, gdyby takiego zwolnienia nie było.

Wycinka drzew to zadanie wymagające nie tylko siły, ale przede wszystkim wiedzy i odpowiedniego przygotowania. Najbezpieczniej i najskuteczniej jest powierzyć je profesjonalistom. Jeśli jednak z różnych powodów konieczne jest samodzielne wykonanie prac, należy zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia oraz zadbać o to, by przebiegały one bezpiecznie i skutecznie.

Aby prace były wykonywane w bezpiecznych warunkach, niezbędne jest wyposażenie się w odpowiedni sprzęt ochronny. Do podstawowego zestawu ochronnego zalicza się: spodnie ochronne, kask z ochroną słuchu, okulary ochronne oraz rękawice ochronne.

Wycinka drzewa wymaga zastosowania techniki ścinki kierunkowej, co oznacza konieczność dokładnego zaplanowania, w którą stronę drzewo ma się przewrócić. Należy upewnić się, że w tej strefie nie znajdują się żadne przeszkody, budynki ani linie energetyczne. Bezpieczna strefa powinna mieć co najmniej dwukrotność wysokości drzewa.

Przed wykonaniem cięcia należy sprawdzić, czy w strefie upadku drzewa nie przebywają osoby postronne ani zwierzęta. Strefa ta powinna być wolna od wszelkich przeszkód, aby drzewo mogło bezpiecznie się przewrócić. Po wykonaniu cięcia ścinkowego należy natychmiast oddalić się od drzewa, wybierając wcześniej zaplanowaną, bezpieczną ścieżkę ucieczki. Nie wolno stawać bezpośrednio za drzewem ani próbować przytrzymywać go lub kierować ręcznie.