Gospodarowanie odpadami coraz droższe – skąd ten wzrost kosztów?

Według oceny IOŚ-PIB duży wzrost kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi spowodowany jest wzrostem kosztów odbierania i transportu odpadów oraz wzrostem kosztów zarządzania systemem. Na wzrost kosztów związanych z odbieraniem i transportem odpadów komunalnych z kolei ma wpływ:

• wzrost liczby frakcji do zbierania przez właścicieli nieruchomości,

• wzrost kosztów paliwa i kosztów wynagrodzeń.

Na wzrost kosztów zarządzania systemem gospodarowania odpadami komunalnymi wpływ mają:

• wzrost kosztów wynagrodzeń,

• wzrost kosztów związanych z obsługą PSZOK (nowe przepisy z zakresu p.poż.),

• zwiększenie obowiązków i zadań dla gmin.

Koszty przetwarzania odpadów wzrosły m.in. z powodu:

• wzrostu kosztów zagospodarowania odpadów kalorycznych,

• konieczności dostosowania do nowych przepisów (wymogi BAT, zabezpieczenie roszczeń, monitoring wizyjny, nowe przepisy p.poż.),

• niskich cen surowców oraz zmniejszenia możliwości sprzedaży niektórych surowców (zamknięcie rynków azjatyckich),

• bardzo niskich dopłat do wysegregowanych surowców w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta.

Problem wzrostu opłat w ostatnich 2-3 latach ma charakter systemowy, a kluczowym elementem są koszty zagospodarowania odpadów (cena przyjęcia do instalacji) oraz zwiększenie ilości odpadów komunalnych.

Z punktu widzenia wydolności instalacji sortowania, przetwarzania, w tym recyklingu odpadów, w Polsce występują niedobory odpowiedniej infrastruktury, która mogłaby zapewnić zagospodarowanie wszystkich frakcji odpadów.

Niewystarczająca jest liczba instalacji m.in. do: sortowania odpadów zbieranych selektywnie, instalacji termicznego przekształcania odpadów, instalacji recyklingowych niektórych surowców wtórnych. Zwrócono uwagę na brak gwarancji strumienia odpadów i brak stałych stawek zbytu na pozyskany surowiec, przy czasochłonnych i kapitałochłonnych inwestycjach.

Należy zwrócić uwagę na: problemy z egzekucją opłaty (w tym koszty jej pobierania, ustalania), brak adekwatnej do potrzeb opłaty ze strony producentów oraz fakt, że legalna działalność podmiotów branży odpadowej staje się momentami nieopłacalna, z uwagi na m.in. ryzyko inwestycyjne.

Specjaliści IOŚ-PIB rekomendują m.in.:

• Wprowadzenie nowego modelu finansowania branży odpadowej, opartego na rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP).

• Czasowe złagodzienie ograniczenia w deponowaniu odpadów kalorycznych i wydłużyć możliwość magazynowania wybranych rodzajów odpadów.

• Udrożnienie systemu wydawania decyzji sektorowych i pozwoleń zintegrowanych poprzez wydanie interpretacji przepisów i wyjaśnień do organów niższego szczebla (w tym np. dotyczących konkluzji BAT, gdyż w różnych województwach występując różne interpretacje, często wykraczające poza powszechnie stosowane w Europie, a które powodują nadmierny wzrost kosztów przetwarzania – wymóg zamkniętych hal dojrzewania kompostu, zamknięcia biofiltrów itp. bez względu na usytuowanie instalacji i pomiary poziomów emisji).

• Analizę skutków planowanego wprowadzenia systemu kaucyjnego i depozytowego dla wybranych opakowań, ponieważ spowoduje on wzrost cen przetwarzania odpadów w instalacjach (z uwagi na spadek przychodów ze sprzedaży surowców i ewentualnych dopłat z ROP).

• Analizę skutków znacznego podwyższenia stawki za nieselektywne zbieranie, bo mogło spowodować zadeklarowanie selektywnego zbierania przez osoby, które nie prowadziły selektywnego zbierania, ponieważ procedura karania jest trudna i często nieefektywna. w konsekwencji do gmin wpłynęła mniejsza opłata. Częściowo mogło to spowodować wzrost selektywnego zbierania, dlatego proponuje się dokonanie analizy wprowadzonej zmiany prawnej po 2 latach funkcjonowania.