Neutralność klimatyczna UE – plany i wyzwania

Europejskie Prawo Klimatyczne (EPK) weszło w życie 29 lipca 2021 r. i zakłada uzyskanie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Ponadto przekłada się na tzw. Europejski Zielony Ład. Wszystkie wdrażane działania mają na celu poprawę jakości życia ludzi i otaczającego środowiska i obejmują takie aspekty, jak np. zapewnienie czystego powietrza, wody oraz gleb wraz z zachowaniem bioróżnorodności, zwiększenie energooszczędności budynków czy wykorzystanie tzw. czystej energii.

EPK wyznaczyło również cel pośredni w zakresie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, tj. redukcję emisji ww. gazów o co najmniej 55% do 2030 roku w porównaniu z poziomami z 1990 roku. Nowy pakiet ma na celu również:

• wprowadzenie cła węglowego na granicy UE (wzmocnienie konkurencyjności gospodarki względem państw nieukierunkowanych na politykę klimatyczną),
• zwiększenie udziału OZE,
• wprowadzenie surowszych norm emisyjnych dla sektora transportu lądowego.

Emisja gazów cieplarnianych z ww. sektorów jest nadal wysoka. Wprowadzane do tej pory zwiększone cele redukcyjne nie są wystarczająco skuteczne, w konsekwencji w celu redukcji emisji z transportu drogowego oraz emisji pochodzącej z budynków ustanowiono odrębny, zupełnie nowy system handlu uprawnieniami do emisji w zakresie dystrybucji paliwa dla transportu drogowego i budynków.

Eksperci uznali, że wprowadzenie zapisów rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (2018 rok), ustanawiających krajowe cele w zakresie redukcji emisji pochodzących z transportu drogowego, ogrzewania budynków, rolnictwa, małych instalacji przemysłowych i gospodarowania odpadami, jest niewystarczające. Do chwili obecnej te sektory nie były objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), pomimo że odpowiadają za ok. 50−60% emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. W konsekwencji Komisja zaproponowała zmniejszenie emisji w ramach ESR o co najmniej 40% w porównaniu z poziomami z 2005 roku. Dla każdego państwa członkowskiego wyznaczono roczne limity emisji, które są zmniejszane do 2030 roku.

Handel emisjami wprowadzony do sektora transportu drogowego i ogrzewania ma być czynnikiem, który będzie mobilizował zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów do realizacji działań czy inwestycji mających na celu oszczędzanie energii i ochronę klimatu.

Opłaty emisyjne związane z handlem uprawnieniami do emisji mają wpływ na wzrost paliw kopalnych. W celu wyrównania szans przedsiębiorców ponoszących koszty uprawnień do emisji z przedsiębiorcami zagranicznymi wskazano na konieczność wprowadzenia tzw. cła węglowego. Opłata może być zmniejszona, w przypadku gdy w kraju, z którego pochodzą paliwa kopalne, wprowadzony zostanie system podobny do tego, który obowiązuje w UE (tj. EU ETS).

Planowane jest także zwiększenie udziału energii odnawialnej w tzw. miksie energetycznym do 40%, a także podniesienie udziału OZE w transporcie i w ciepłownictwie. Zmiana dotyczy również regulacji w zakresie biopaliw (zwiększenie udziału w transporcie, ograniczenie zużycia drewna − biomasy leśnej, powolne wycofanie się z dopuszczania do spalania drewna w piecach, np. elektrowni).

Tereny leśne, zalesione, roślinność, morza i oceany, w tym gleby to największe magazyny węgla. Zwiększenie powierzchni zielonych, biologicznie czynnych, obszarów leśnych, parków, obszarów wodnych itp. przyczynia się do zmniejszenia stężenia CO₂ w powietrzu atmosferycznym. W konsekwencji kolejny pakiet dotyczy rozporządzenia w sprawie użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa (LULUCF). Główne zmiany mają dotyczyć okresu od 2026 roku. Będą związane ze zmniejszeniem emisji CO₂ przez wykorzystanie naturalnych pochłaniaczy tego gazu i zwiększeniem ilości obszarów zielonych, w szczególności obszarów leśnych. Drewno nie może być już traktowane jako zasób nieograniczony. Zamiast zwiększania pozyskiwania drewna z lasów, najważniejszą kwestią powinno być jak najlepsze i najtrwalsze jego wykorzystanie (ponowne wykorzystywanie – recykling).

Pierwsze regulacje wejdą w życie najwcześniej około 2024 roku.