Nadużycia w programie Czyste Powietrze - reforma i nowe zasady dotacji w 2025 roku

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zgłosił do prokuratury podejrzenie popełnienia przestępstw przez kilka firm związanych z realizacją programu Czyste Powietrze. Dotyczy to wniosków o dotacje o wartości 600 mln zł, składanych w imieniu beneficjentów. Zarzuty obejmują oszustwa, wyłudzenia oraz fałszowanie dokumentów.

Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wcześniej również informowały o nadużyciach, składając 103 zawiadomienia do organów ścigania, z czego najwięcej – 47 – w województwie kujawsko-pomorskim. Kontrole w pierwszym półroczu 2024 roku wykazały nieprawidłowości w 12% skontrolowanych umów.

Nieuczciwe działania firm wykonawczych znacząco uderzyły w beneficjentów programu Czyste Powietrze. Wiele osób musi zwracać dotacje z odsetkami, zmaga się z wysokimi rachunkami za ogrzewanie lub boryka się z niewłaściwą realizacją inwestycji. Problemem jest także brak dostępu beneficjentów do dokumentacji dotyczącej projektów, które były realizowane w ich imieniu.

Zmiany w programie, które wejdą w życie 31 marca 2025 roku, mają na celu ochronę beneficjentów i poprawę działania systemu. Kluczowe założenia reformy obejmują:

• Wypłaty zaliczek na konta beneficjentów: fundusze trafią bezpośrednio do beneficjentów, co zapobiegnie wyłudzeniom.
• Limity dotacji: wprowadzenie maksymalnych kosztów na poszczególne kategorie uniemożliwi zawyżanie cen.
• Wsparcie dla najuboższych: dotacje będą przyznawane osobom spełniającym kryteria własności budynku przez co najmniej 3 lata.
• Obowiązek spełnienia standardów energetycznych: inwestycje będą musiały zapewnić odpowiedni poziom modernizacji, a częściowe remonty nie będą dofinansowywane.
• Więcej kontroli na miejscu: wzrost liczby inspekcji ma wyeliminować fałszowanie dokumentów i nieuczciwe realizacje projektów.

Program Czyste Powietrze ma istotny wpływ na transformację energetyczną Polski. Planowane zmiany pozwolą na poprawę jakości powietrza, zmniejszenie liczby tzw. kopciuchów oraz obniżenie rachunków za ogrzewanie. Reforma zwiększy także zaangażowanie gmin, które będą wspierały beneficjentów na każdym etapie realizacji inwestycji.

Składanie nowych wniosków w programie Czyste Powietrze jest zawieszone. Program w nowej odsłonie wróci 31 marca 2025 r.