Instalacja fotowoltaiczna w gospodarstwie - korzyści podatkowe

Rolnicy korzystający z odnawialnych źródeł energii mogą czerpać profity z proekologicznych narzędzi wynikających z przepisów podatkowych. Należy do nich w szczególności tzw. ulga inwestycyjna w podatku rolnym. Została ona przewidziana w art. 13 ust. 1 pkt 2 lit c ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym. Zgodnie z jego treścią ulga ta przysługuje podatnikom wspomnianego podatku m.in. z tytułu wydatków poniesionych na zakup i zainstalowanie urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód). Musi być jednak spełniony warunek, aby wydatki, o których mowa – nie były sfinansowane z udziałem środków publicznych (w całości lub w części), np. ze środków ARiMR.

Nie ulega wątpliwości, że przedmiotowa ulga dotyczy również wydatków poniesionych na instalację fotowoltaiczną, która będzie wykorzystywana do celów produkcyjnych w gospodarstwie rolnym. Cele te należy rozpatrywać w kontekście działalności rolniczej. W myśl art. 2 ust. 2 ustawy o podatku rolnym, za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowlę ryb.

Żeby skorzystać z ulgi, rolnik powinien złożyć wniosek w tej sprawie do właściwego organu (tj. wójta, burmistrza, prezydenta miasta), na terenie którego zostały poniesione wydatki z tytułu wspomnianej inwestycji. Do wniosku należy dołączyć zestawienie poniesionych wydatków inwestycyjnych wraz z rachunkami lub ich uwierzytelnionymi odpisami, stwierdzającymi wysokość tych wydatków. Kwota ulgi inwestycyjnej jest odliczana z urzędu w decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Podatnicy obowiązani do składania deklaracji na podatek rolny odliczają, określoną w decyzji w sprawie ulgi inwestycyjnej, kwotę przyznanej ulgi od należnego podatku rolnego.

Trzeba również pamiętać o tym, że prawo do korzystania z preferencji w tym zakresie jest ograniczone czasowo. Mianowicie z tytułu tej samej inwestycji ulga, o której mowa, nie może być stosowania dłużej niż 15 lat.

Na tle tak ukształtowanych przepisów pojawia się pytanie, czy wykorzystywanie przez rolnika instalacji fotowoltaicznej także do użytku domowego, pozbawia go prawa do skorzystania z ulgi inwestycyjnej w podatku rolnym.

Można się spotkać ze stanowiskiem, że należy na nie udzielić odpowiedzi twierdzącej, a więc w takim przypadku ulga nie przysługuje. Literalna wykładnia art. 13 ust. 1 pkt 2 lit c ustawy o podatku rolnym prowadzi bowiem do wniosku, że aby skorzystać z przewidzianej w nim ulgi, taka instalacja musi służyć wyłącznie celom produkcyjnym w prowadzonym przez rolnika gospodarstwie. Z ulgi nie skorzystają więc osoby, które poniosły wydatki na instalację fotowoltaiczną z myślą o wykorzystywaniu jej również na prywatne potrzeby (np. do ogrzewania domu mieszkalnego), względnie do celów niezwiązanych z produkcją rolną (np. związanych z prowadzeniem gospodarstwa agroturystycznego).

Natomiast zgodnie z przeciwstawnym poglądem, podatnicy mogą korzystać z ulgi inwestycyjnej w podatku rolnym także wtedy, gdy instalacja fotowoltaiczna jest przez nich wykorzystywana dodatkowo do innych celów niż produkcja roślinna i zwierzęca. Dotyczy to także przypadków, gdy wytworzona za jej pomocą energia elektryczna służy również celom mieszkalnym rolnika i członków jego rodziny. Takie wnioski nasuwają się m.in. z analizy orzecznictwa sądów administracyjnych, np. z wyroków WSA w Lublinie z 10 stycznia 2018 r. (sygn. akt. I SA/Lu 921/17) oraz WSA w Warszawie z 26 kwietnia 2019 r. (sygn. akt III SA/Wa 2427/18).

Wspomniana wcześniej ulga tym bardziej znajdzie zastosowanie w sytuacji, gdy instalacja fotowoltaiczna będzie wprawdzie wykorzystywana wyłącznie na potrzeby produkcji rolnej, ale rolnik zainstaluje ją na budynku mieszkalnym (np. z powodu braku technicznej możliwości umieszczenia jej na budynkach gospodarczych). Z punktu widzenia możliwości stosowania ulgi, o której mowa, nie ma bowiem znaczenia, czy wspomniana instalacja została zamontowana na domu mieszkalnym rolnika, czy na budynku gospodarczym.

Wiele kontrowersji wywołuje również opodatkowanie farm fotowoltaicznych usytuowanych na gruntach rolnych. Wątpliwości wywołuje zwłaszcza kwestia, czy takie grunty powinny być opodatkowane podatkiem rolnym, czy też znajdą tutaj zastosowanie przepisy o podatku od nieruchomości. Odpowiedź na to pytanie ma zasadnicze znaczenie, ponieważ stawki podatku rolnego są znacznie niższe niż podatku od nieruchomości. Nic więc dziwnego, że podatnikom na ogół zależy na tym, aby płacić od takich gruntów pierwszą ze wskazanych danin.

Jak wynika z art. 1 ustawy o podatku rolnym, opodatkowaniu nim podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Natomiast opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości – zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych – podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:

1) grunty;

2) budynki lub ich części;

3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Nie podlegają natomiast temu podatkowi użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej (art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).

Pod kątem stosowania omawianych regulacji do farm fotowoltaicznych niekiedy prezentowany jest pogląd, że umiejscowienie na gruntach rolnych tego typu instalacji nie uniemożliwia jednoczesnego prowadzenia na nich działalności rolniczej (np. jako łąk pod wypas zwierząt gospodarskich, pasiek itp.). Uzasadniałoby to ich objęcie w omawianej części podatkiem rolnym, nie zaś podatkiem od nieruchomości. Podnoszony jest również argument, że w takim przypadku należy rozważyć możliwość podziału takiego gruntu na część zajętą na pod działalność rolniczą oraz na część zajmowaną przez panele słoneczne, względnie pozostałe elementy farmy fotowoltaicznej. Zatem należy każdorazowo ocenić, w jakim zakresie grunt jest zajęty pod panele fotowoltaiczne, od którego trzeba płacić podatek od nieruchomości. Natomiast w pozostałym zakresie wolno będzie zastosować podatek rolny.

Jako uzasadnienie powyższego, niekorzystnego dla podatników stanowiska, podnoszony jest m.in. argument, że w takich przypadkach nie ma możliwości prowadzenia prawidłowej, pełnej i racjonalnej działalności rolniczej. Nie znajduje więc tutaj zastosowania wyłączenie od podatku od nieruchomości zawarte w art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dotyczące użytków rolnych lub lasów, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej). Na brak możliwości opodatkowania nawet części takiego gruntu podatkiem rolnym zwrócili uwagę np. WSA w Warszawie w wyroku z 7 maja 2019 r. (sygn. akt III SA/Wa 1932/18) czy burmistrz Mszczonowa w interpretacji indywidualnej z 27 kwietnia 2021 r. (nr PO.310.1.1.2021.EF).