Poznaj dwie zasady, które pozwolą zaklasyfikować wody opadowe jako ścieki

Wody opadowe lub roztopowe będą nadał ściekami wyłącznie w sytuacji, gdy:

• zostaną zmieszane ze ściekami bytowymi — wówczas staną się ściekami bytowymi;
• zostaną zmieszane ze ściekami innymi niż bytowe-wówczas staną się ściekami przemysłowymi.

Główną zasadą gospodarowania wodami opadowymi lub roztopowymi jest to, że:

• za sposób ich zagospodarowania odpowiada właściciel nieruchomości;
• właściciel nieruchomości ma tak zagospodarować te wody, aby nie naruszało to stosunków wodnych na sąsiednich działkach.

Rozwiązaniem optymalnym jest więc zamknięcie obiegu „deszczówki” na własnej działce.

Jeżeli dany podmiot odprowadza wody opadowe lub roztopowe do wód lub do urządzeń wodnych:

• ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych albo
• w systemy kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast,

to wówczas mamy do czynienia z tzw. usługą wodną. Usługi wodne obejmują też szereg innych czynności, takich jak odbiór ścieków czy wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi. Na korzystanie z usług wodnych konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.

Od możliwości wprowadzania wód opadowych lub roztopowych do kanalizacji są jednak pewne wyjątki. Zgodnie z art. 75a Prawa wodnego nie jest to możliwe przede wszystkim, gdy:

• kanalizacja odprowadza opady atmosferyczne bezpośrednio do wód podziemnych
•  odprowadzenie odbywa się wprawdzie do urządzeń wodnych, ale odprowadzane wody zawierają substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego.

Art. 389 Prawa wodnego wylicza przypadki, w których konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego. Zaliczają się do nich wspomniane wyżej usługi wodne. Jeżeli więc nie korzystamy z usługi wodnej (bo nie odprowadzamy wody do urządzenia), a jedynie samodzielnie rozsączamy wodę we własnym gruncie, to czy musimy uzyskać pozwolenie wodnoprawne? Niestety nie da się na to pytanie odpowiedzieć jednoznacznie. Pozwolenie wodnoprawne jest bowiem wymagane także na tzw. szczególne korzystanie z wód.

Przepis art. 34 Prawa wodnego definiuje takie szczególne korzystanie z wód jako korzystanie z wód wykraczające poza powszechne korzystanie z wód oraz zwykłe korzystanie z wód, obejmujące kilkanaście rodzajów różnych sytuacji wyszczególnionych w tym przepisie. Jedną z takich sytuacji jest korzystanie z wód na potrzeby działalności gospodarczej.

Skoro ze szczególnym korzystaniem z wód mamy do czynienia wyłącznie w przypadku „wody” to czy dotyczy to także wód opadowych lub roztopowych? Niestety, ustawa nazywająca się Prawem wodnym nie definiuje pojęcia wody. Owszem, mamy definicje wody opadowej, granicznej, podziemnej czy przeznaczonej do spożycia przez ludzi – ale nie wiemy czym jest po prostu woda.

Wydaje się, że należy założyć bezpieczne dla danego właściciela rozumienie wód – rozumienie szerokie. Jeżeli ustawa posługuje się konsekwentnie pojęciem wód (z dodawanym różnicującym przymiotnikiem) i używa je do różnego rodzaju wód (w tym wód opadowych) to w sytuacji, gdy dany przepis odnosi się tylko do „wody” bez przymiotnika („szczególne korzystanie z wód” z art. 34 Prawa wodnego) chodzi w tym przepisie także o wody opadowe lub roztopowe jako po prostu jeden z rodzajów wody.

Wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego, wraz z załączonym do niego operatem wodnoprawnym składa się do Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

Wobec powyższego także dla odprowadzania wód opadowych lub roztopowych do studni chłonnej konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego, jeżeli odbywa się to na potrzeby działalności gospodarczej. Takie rozsączanie wód stanowi bowiem przejaw szczególnego korzystania z wód (art. 34 pkt 13 Prawa wodnego), na które zgodnie z art. 389 pkt 13 Prawa wodnego  jest wymaganie pozwolenie wodnoprawne.

Skoro odprowadzanie wody opadowej lub roztopowej do studni chłonnej wymaga pozwolenia wodnoprawnego, jeżeli jest dokonywane przez przedsiębiorcę, to czy w takim przypadku podlega to opłacie? Otóż w żadnym przypadku odprowadzania tych wód do własnego gruntu nie będzie podlegać opłacie.

Prawo wodne w art. 267 wyszczególnia tzw. instrumenty ekonomiczne służące gospodarowaniu wodami. Jest tam wyliczona m.in. opłata za usługi wodne. Jak już wiemy, skoro nie odprowadzamy wody opadowej do kanalizacji to nie korzystamy z usługi wodnej - a zatem nie ma z tego tytułu opłaty. Art. 267 nie przewiduje jednocześnie jako instrumentu ekonomicznego opłat z tytułu szczególnego korzystania z wód. Jeżeli więc nawet rozsączamy deszczówkę w studni chłonnej będąc przedsiębiorcą (a więc „szczególnie” korzystamy z wód) nie mamy obowiązku uiszczać z tego tytułu opłaty.

Natomiast naturalnie płaci się opłatę za omawianą już usługę wodną, z której korzystamy, gdy odprowadzamy wody opadowe lub roztopowe do  kanalizacji miejskiej. Decyzja o wysokości tych opłat leży obecnie w gestii rad gmin. Zgodnie bowiem z art. 268 ust. 1 pkt 3 lit. a Prawa wodnego opłaty za usługi wodne uiszcza się za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych albo systemy kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast. 

Odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych do gruntu nie jest szkodliwe dla wód pobieranych z tego gruntu. Nie ma bowiem mowy o tym, aby zwykła deszczówka doprowadziła do skażenia studni, jeżeli jest to po prostu naturalny cykl obiegu wody w przyrodzie.

Właściciel gruntu w żadnym przypadku nie może zmieniać kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ze szkodą dla gruntów sąsiednich. Chodzi tu na przykład o zakaz takiego gromadzenia deszczówki i jej nagłego spuszczania, które powoduje zalewania gruntu sąsiedniego, niewystępujące przy naturalnym stopniowym spływaniu i wsiąkaniu deszczówki w grunt. 

Niemniej zdarzają się sytuacje, gdy woda opadowa spływając po dachach czy bruku zabiera ze sobą takie zanieczyszczenia, które bez udziału człowieka nie miałyby prawa się do niej dostać (np. olej samochodowy). M.in. z tego powodu art. 128 pkt 1 Prawa wodnego przewiduje, że odprowadzanie wody opadowej lub roztopowej na terenie ochrony bezpośredniej powinno następować w sposób uniemożliwiający przedostawanie się jej do urządzeń służących do poboru wody.