Jakie warunki powinna spełnić woda pitna
Aby woda była bezpieczna do spożycia, musi spełniać rygorystyczne normy mikrobiologiczne i chemiczne, które wykluczają obecność mikroorganizmów patogennych, pasożytów oraz wszelkich substancji w stężeniach, które mogłyby stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Precyzyjne wymagania dotyczące jakości wody pitnej są określone w odpowiednich przepisach regulujących jej jakość. W artykule omawiamy te wymagania.
Program monitoringu jakości wody
Woda podawana do sieci wodociągowej musi być regularnie badana i podlega programowi monitoringu. Program monitoringu jakości wody przydatnej do spożycia obejmuje wyniki badań jakości wody uzyskane w ramach:
-
wewnętrznej kontroli jakości wody przeprowadzanej przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne,
-
wewnętrznej kontroli jakości wody przeprowadzanej przez podmioty wykorzystujące wodę, pochodzącą z indywidualnego ujęcia w ramach działalności gospodarczej lub w budynkach użyteczności publicznej, budynkach zamieszkania zbiorowego, a także podmiotach działających na rynku spożywczym, wykorzystujących wodę,
-
nadzoru nad jakością wody, prowadzonego przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Nadzór nad jakością wody pitnej
W zakresie przestrzegania przepisów dotyczących norm higienicznych i zdrowotnych dotyczących wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, organami odpowiedzialnymi są jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Wykonywaniem bieżącego nadzoru nad jakością wody przeznaczonej do spożycia zajmuje się odpowiedni Powiatowy Inspektor Sanitarny na danym obszarze.
Kontrola jakości wody, prowadzona przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny, odbywa się zgodnie z ustalonym rocznym planem działań i obejmuje badania wody pobieranej z:
-
urządzeń wodociągowych tzw. wodociągów publicznych;
-
indywidualnych ujęć wody dostarczanej lub wykorzystywanej przez podmioty w ramach działalności gospodarczej, a także podmioty, które w ramach prowadzonej działalności gospodarczej działają na rynku spożywczym, wykorzystując w procesie produkcyjnym wodę o wymaganych parametrach.
Inspekcja Sanitarna nie wykonuje badań jakości wody pochodzącej z indywidualnych ujęć wody np. studni przydomowych, które stanowią źródło zaopatrzenia w wodę gospodarstw indywidualnych.
Obowiązki podmiotów dostarczających lub wykorzystujących wodę pitną
Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, jak również inne podmioty uprawnione do dostarczania lub wykorzystywania wody pitnej są zobowiązane do:
-
prowadzenia regularnej wewnętrznej kontroli jakości wody, która obejmuje wykonywanie badań w zakresie mikrobiologicznych i fizykochemicznych parametrów z grupy „A” oraz parametrów chemicznych z grupy „B” wymienionych w załączniku nr 2 do przytoczonego powyżej rozporządzenia. Częstotliwość pobierania próbek wody do badań uzależniona jest od objętości dostarczanej lub produkowanej wody w danej strefie zaopatrzenia i tak np. dla objętości wody w przedziale od 100 do 1000 m3/dobę kształtuje się następująco:
-
min. 4 próbki/rok dla parametrów grupy „A”
-
min. 1 próbkę /rok dla parametrów grupy „B”.
Pozostałe warianty w tym zakresie zawiera załącznik nr 3 do rozporządzenia.
Ponadto w ramach tzw. wstępnego monitoringu, obligatoryjne jest badanie substancji promieniotwórczych w wodzie, Jeżeli nie zostaną przekroczone granice wykrywalności określone dla wyszczególnionych substancji promieniotwórczych, to badania w tym zakresie mogą być wykonywana z częstotliwością co 5 lat. W przeciwnym przypadku, gdy granice wykrywalności zostaną przekroczone, badania należy wykonywać co 2 lata.
Badanie wody przeprowadza się każdorazowo, w przypadku wystąpienie okoliczności mogących spowodować pogorszenie jakości wody, po uzgodnieniu z Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym.
Miejsca poboru próbek np.: w ujęciach wody, punktach czerpalnych, miejscach wprowadzania do sieci to tzw. punkty zgodności, w których woda musi spełniać wymagania jakościowe określone dla wody przeznaczonej do spożycia. Badanie jakości wody mogą prowadzić wyłącznie laboratoria z zatwierdzonym przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego, systemem jakości w wymaganym zakresie.
-
informowania inspektora sanitarnego o przekroczeniach parametrów jakości wody oraz przekazywania wyników badań w określonych terminach:
-
w ciągu miesiąca od dnia sporządzenia sprawozdania w przypadku braku przekroczeń dopuszczalnych wartości dla poszczególnych parametrów
-
w dniu sporządzenia cząstkowego lub całościowego sprawozdania w przypadku przekroczenia dopuszczalnych wartości dla poszczególnych parametrów.
Sprawozdania z badania jakości wody należy przechowywać przez okres co najmniej 5 lat od dnia ich wykonania.
-
dobrowolnego przeprowadzenia oceny ryzyka w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego i obligatoryjnego zatwierdzania dokumentu przez właściwego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. W oparciu o wyniki oceny ryzyka wykaz parametrów wymagających monitorowania może zostać ograniczony, a częstotliwość wykonywania pomiarów zmniejszona. W uzasadnionym przypadku może też zaistnieć sytuacja odwrotna.
Kompetencje Powiatowego Inspektora Sanitarnego
W ramach nadzoru nad jakością wody Powiatowy Inspektor Sanitarny przeprowadza ocenę ryzyka a także ocenę bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów. Na podstawie przeprowadzonych ocen, stwierdza:
-
przydatność wody do spożycia, gdy woda spełnia określone wymagania;
-
przydatność wody do spożycia na warunkach udzielonego odstępstwa; trzeba pamiętać, że zgoda na odstępstwo od nałożonych wymagań może zostać udzielona na wniosek zainteresowanego podmiotu, ze wskazaniem mniej rygorystycznych dopuszczalnych wartości parametrów i określeniem ich wpływu na zdrowie konsumentów;
-
warunkową przydatność wody do spożycia w przypadku, gdy występuje przekroczenie dopuszczalnej wartości substancji chemicznej, która nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i w ciągu 30 dni zostaną skutecznie zastosowane działania naprawcze;
-
brak przydatności wody do spożycia z powodu przekroczenia parametrów mikrobiologicznych i jakości zagrażającej zdrowiu konsumentów.
Przekazywanie informacji o jakości wody
Konsumenci w formie komunikatów są informowani o jakości wody w przypadku:
-
udzielenia zgody na odstępstwo,
-
stwierdzenia warunkowej przydatności wody do spożycia wraz z informacją o zaleceniach i ewentualnych ograniczeniach jej wykorzystania,
-
stwierdzenia braku przydatności wody do spożycia z jednoczesnym wskazaniem możliwości jej wykorzystywania do innych celów niż do spożycia przez ludzi.
Komunikaty opracowane przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego są rozpowszechniane bezzwłoczne przez właściwego wójta, burmistrza czy prezydenta miasta działającego na przedmiotowym obszarze.
W przypadku pojawienia się potencjalnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów wynikającego z nieodpowiedniej jakości wody, właściwy wójt, burmistrz czy prezydent miasta zapewnia niezwłoczne przekazanie konsumentom odpowiednich zaleceń wraz ze wskazaniem sposobu zaopatrzenia ich w wodę bezpieczną dla zdrowia.
Co nas czeka w najbliższej perspektywie
Aktualnie trwa proces legislacyjny nowelizacji omawianego rozporządzenia w nawiązaniu do dyrektywy unijnej o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Rozporządzenie to nałoży na gminy szereg dodatkowych obowiązków, między innymi monitorowanie systemów zaopatrzenia w wodę, z identyfikacją, a następnie eliminacją zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych. W rozporządzeniu szczególny nacisk został położony na popularyzację picia wody z kranu w przestrzeni publicznej poprzez instalowanie ogólnodostępnych dystrybutorów wody pitnej czy poidełek na zewnątrz, a także wewnątrz budynków administracji publicznej, a nawet w restauracjach czy punktach gastronomicznych. Powyższe działania powinny zostać poprzedzone skuteczną kampanią edukacyjną całego społeczeństwa. Wdrożenie w życie założeń dyrektywy unijnej poprzez transpozycję ich do prawodawstwa polskiego będzie wymagało bardzo wysokich nakładów finansowych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2017, poz.2294)